پیشینه ی معماری در ایران را بشناسیم!

درباره ی کتاب نگاهی به معماری ایرانی : 

موضوعات کتاب نگاهی به معماری ایرانی ، منطبق بر دوره بندی زمانی معماری ایران، متاثر از نحوه بیان مرحوم محمد کریم پیرنیا در تالیفات خود، در سه فصل «پیش از اسلام»، «پس از اسلام» ، «گونه شناس ابنیه»، تقسیم بندی گردیده است.

مقدمه ی کتاب :

در بخش نخست، مدارک و مطالب پیرامون معماری کهن این سرزمین، از اولین شواهد حیات انسان با پیدایش تمدن های ایلام ماد و هخامنشی، اشکانی و ساسانی است. در ادامه در فصل دوم، پس از اشاره به مقدمه ای کوتاه در خصوص معماری اماکن مذهبی اولیه ی دوره اسلامی ، به تحقق و نمایش ساختمان های موجود پس از حضور مسلمانان در این محدوده جغرافیایی پرداخته شده است.

علاوه بر آن، این فصل کتاب، در جهت تکمیل اطلاعات، تحقیق الگوها و شناخت گونه ها، ایده هایی به معماری برخی از نقاط کشورهای همسایه که در آن زمان، در قلمرو سیاسی کشور به شمار می رفته اند، نیز داشته و این مباحث تا شروع معماری معاصر ایران، یعنی نیمه دوم دوره قاجار ادامه می یابد.

در فصل سوم، سعی گردیده است، ضمن مرور بر مباحث گذشته، به دسته بندی موضوعی کوتاه از ابنیه پرداخته، تا با مقایسه تطبیقی، به سان آنچه پیش کسوتان این حوزه انجام داده اند، شناختی جهت معرفی الگوهای مختلف طراحی هر یک از ساختمان ها حاصل آید.

نگاهی به معماری ایرانی اثر نسیم عسگری

ارائه تصویری کلی از سیر تحول معماری ایران در طول تاریخ به مدد معرفی دقیق نمونه های مهم و ارزنده، تعیین مشخصات آثار و ابنیه دوره های مختلف، تفاوت ها و تشابه های آثار این دوره ها و تعیین نقاط عطف تاریخ آن، می تواند مسیری جهت شناخت عمیق تر برای شروع تحقیقات را ممکن نماید.

بی شک شناخت معماری ایرانی، مشقی برای هر دانشجو و پژوهشگر معماری ایران زمین است. لازم و ملزومی در روند توامان قرائت و انشا برای هر طراح است. طراح در ذهن خود به جستجوی اثری با رویکرد ایرانی پایدار، بر پایه خرد زیست پیشینیان می اندیشد. دیدن یک بنا، می تواند تجربه ای با قابلیت بهتر از مطالعات کتب در اختیار افراد قرار دهد. اما باید پذیرفت این ملاقات با ابنیه، نمی تواند در مدت کوتاهی، جز با استعانت به مدارک تصویری، مهیا گردد.

بر این اساس در کتاب نگاهی به معماری ایرانی ، سعی شده تا با حداقل بهره گیری از نوشتار، فرصت دوچندان برای تجسم فضاهای موجود در گستره ی معماری ایرانی را، به کمک تصاویر متنوع از زوایای مختلف، ممکن ساخته است. مسلما به منظور حصول نتیجه مطلوب، نیازمند بازبینی و ممارست در تکمیل و تکامل تدریجی آن است.

بخشی از کتاب :

خصوصیات معماری دوره ی غزنوی :

شروع ساخت بناهای چهار ایوانی غیر مذهبی ( قدیمی ترین : کاخ لشکری بازار ، افغانستان )

ایوان متصل به گنبدخانه غیر مذهبی ( کاخ لشکری بازار )

ایوان متصل به چهار صفه ( کاخ لشکری بازار )

فرم های برج های نظامی لبه گرد 

مسجد با گنبدخانه و دو رواق موازی خلاف قبله ( غیر راستا با جهت قبله )

مناره های تکی منفرد ( منار مسعود سوم ، غزنه ، افغانستان 

خصوصیات معماری دوره ی سلجوقی :

تزئینات :

• یکپارچگی سازه و تزئینات ( یکی بودن ساختار با تزئینات )

آجر کاری :

• استفاده از آجر ریشه دار
• استفاده از آجر معقلی ( ترکیب آجر و کاشی )

گچ کاری : 

• ظرافت بسیار در گچبری 
• استفاده از توری های گچی ( آژاده کاری )

کاشی کاری :

• استفاده از کاشی نگین و کاشی پیش بر 

مقرنس کاری :

• استفاده از مقرنس بیشتر در قالب قطاربندی

سازه و ساختار :

• استفاده از گنبد های رک
• گوشه سازی گنبد ها غالبا به شکل ترنبه پتکانه

ویژگی های معماری :

• چهار ایوانی شدن برخی از مساجد شبستانی
• ساخت بناهای چهار ایوانی 

خانقاه سازی :

• قرارگیری کاخ ها در حاشیه میدان ( نمونه : کاخ ملک شاه سلجوقی )
• ساخت مساجد چهار تاقی ( نمونه : مسجد جامع گلپایگان _ برسیان )

رنگ های سازنده آثار معماری اسلامی ایران

آبی : از همه شاخص تر؛ نخستین رنگ بکارگیری می شد ؛ بصورت لاجوردی و فیروزه ای

خاکی : ظاهر شدن به واسطه استفاده از آجر تراش و سفال بی لعاب در کاشی کاری ها؛ در بسیاری از موارد بصورت رنگ متن (کاشی کاری معقلی)

سفید : ایجاد تلألو در کاشی کاری

زرد : بیشتر در کاشی کاری ها و بعد در نقاشی روی گچ و شیشه های رنگی, کاهش یافتن استفاده رنگ خاکی با افزایش تدریجی و تثبیت رنگ زرد؛ جزء معدود رنگها با انواع مختلف (زرد طلایی، زرد معمولی، زرد نارنجی)

طلایی : بیشتر بر روی گچ (اضافه کردن آن بصورت محلول یا ورقه های نازک به گچ)؛ گاه بصورت صفحات فلزی آب طلا داده شده .

سبز : در اغلب تزیینات؛ در کاشی کاری هنگامی که ترکیب دارای تعداد رنگ زیاد اغلب نقطه مهمی از کار)

قهوه ای : روی کاشی و گچ الاخرا: تنها روی گچ؛ موجب تمایز ترکیبات رنگی روی گچ از کاشی

مشکی : در کاشی و اغلب بصورت یک رنگ فرعی

منبع / baratbooks.ir